İstanbul ve Marmara Bölgesi’nde beklenen büyük sarsıntı, toplumsal farkındalık ve hazırlık uğraşlarının odağında yer alıyor. Bu çerçevede İstanbul Bilgi Üniversitesi ile Travma ve Afet Ruh Sıhhati Çalışmaları Derneği (TARDE) işbirliğiyle afetlere hazırlık, müdahale ve düzgünleşme süreçlerini ele almak emeliyle IV. Türkiye Travmatik Gerilim Kongresi”nin birinci gününde “İstanbul Zelzelesinin Birinci 3 Günü Çalıştayı” düzenlendi.
Akademisyenler, lokal idare temsilcileri, kamu yetkilileri ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin iştirakiyle gerçekleşen aktiflikte, bilimsel datalar ışığında müdahale ve güzelleşme süreçlerinin nasıl yapılandırılması gerektiği masaya yatırıldı. Çalıştayda muhtemel bir İstanbul zelzelesinde birinci 72 saatte yaşanabilecekler Sıhhat Hizmetleri, Arama Kurtarma, Toplumsal Hizmetler, Sanayi ve İşletmeler ile Bağlantı ve Medya üzere farklı oturumlarda ele alındı. Sıhhat hizmetlerinin afet anında nasıl devreye girdiği, arama kurtarma gruplarının kapasitesi ve istekli sistemlerin kıymeti, afetin psikososyal tesirleri, sanayi tesislerinin hazırlık seviyesi, kriz anında irtibat stratejileri ve lojistik, ulaşım ile barınma altyapısının sürekliliği üzere mevzular, uzmanlar tarafından ayrıntılı bir halde tartışıldı.
Açılış konuşmasında kelam alan İstanbul Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. M. Ege Yazgan, “Son yıllarda artan afetler, savaşlar ve pandemiler sırf fizikî değil, ruhsal açıdan da derin tesirler yaratıyor. Afetlerin ekonomik yükü kadar, uzun vadeli psikososyal tesirleri de bireyleri ve toplumları derinden etkiliyor. Bu durum, afetlere sırf mühendislik ve lojistik açıdan değil, psikososyal açıdan da bütüncül bir yaklaşımla hazırlıklı olmayı zarurî kılıyor. Bu kongre, bilimsel bilginin ötesinde, travmalara karşı daha dirençli bir toplum inşa etme gayretine katkı sunuyor. Burada kurulan her bağ, gelecekte daha süratli ve tesirli tahliller için çok değerli.” dedi.
Etkinliğe katılan İstanbul Vali Yardımcısı Mahmut Hersanlıoğlu, afet idaresinin sırf kurumların değil, tüm toplumun ortak sorumluluğu olduğunu söz etti. Hersanlıoğlu, “İstanbul’da bir sarsıntı yaşanırsa birinci 12 saat içinde profesyonel arama kurtarma takımlarına önemli muhtaçlık duyacağız. Bu nedenle üniversitelerde afet kulüplerinin kurulmasını destekliyor, gençleri afet eğitimlerine dahil etmeyi hedefliyoruz. İstanbul’da yürüttüğümüz İstanbul Risk Azaltma Planı ve Afet Müdahale Planı çerçevesinde, 39 ilçede çalışmalar yürütülüyor.” dedi. Hersanlıoğlu ayrıyeten, afet şuurunun erken yaşta kazandırılmasının kıymetine dikkat çekerek, Ulusal Eğitim müfredatına afet mevzularının dahil edilmesinin bu manada sevindirici olduğunu belirtti.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Afet Çalışmaları Uygulamalı Ruh Sıhhati Yüksek Lisans Programı Yöneticisi ve TARDE Yönetim Kurulu Lideri Prof. Dr. A. Tamer Aker, “Depreme hazırlıksız yakalanmayı 1999 yılında ve 6 Şubat sarsıntılarında yaşadık. Bu sefer o denli olmamak için bu şuuru ve yapıyı yerleştirmemiz gerekiyor” dedi.
BİLGİ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Zeynep Şimşek, afetlere ferdî ve toplumsal seviyede zihinsel hazırlığın hayati kıymete sahip olduğunu vurgulayarak şunları söyledi: “Deprem anında ne yapacağımızı bilmek, yalnızca fizikî değil, zihinsel ve bilişsel bir hazırlık gerektiriyor. ‘Şunları yaparsam hayatta kalabilirim’ diyebilecek bir farkındalık seviyesine ulaşmamız kaide. Afet sonrası yaşanan şok, denetim kaybı ve itimat hissinin sarsılması, bilhassa dezavantajlı kümeler için daha derin tesirler yaratıyor. Anne babasını kaybetmiş çocuklar, yaşlılar, hastalıklarla uğraş eden bireyler üzere kümelerin muhtaçlıklarını evvelden planlamak toplumsal hizmetlerin temel sorumluluklarından biri.”
Çalıştaya katılan İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Afet İşleri Dairesi Başkanı Ergün Cebeci ise, İstanbul’un büyük bir zelzele riski taşıdığına dikkat çekerek kurumlar ortası uyumun kıymetine vurgu yaptı: “Afet idaresinin en kritik süreci olan birinci üç gün; ulaşım, sıhhat, barınma, defin ve besin üzere temel hizmetlerin organize edilmesi açısından hayati değere sahip. İBB olarak, afetin birinci anlarında bile müdahale edebilmek için 10 yeni lojistik merkez kuruyor, afet simülasyon ve eğitim merkezlerini hayata geçiriyoruz.” Cebeci, afet eğitimlerinin yaygınlaştırılması, kriz idare merkezlerinin aktifleştirilmesi ve sarsıntı parkları üzere fizikî alanların artırılmasının da belediyenin öncelikleri ortasında olduğunu belirtti.
‘Depremle ilgili bilimsel temeli olmayan sayılar kaygı yaratıyor’
Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi ve Çalıştay Lideri Prof. Dr. Şerif Barış olası İstanbul sarsıntısına yönelik değerlendirmelerde bilgi kirliliğine dikkat çekerek, “Medyada 300 binden 4 milyona kadar yansıtılan can kaybı sayıları bilimsel bir tabana dayanmıyor. Bunlar hiçbir bilimsel çalışma yapmadan ortaya koyulan şahsî öngörülerdir. Bilim, olasılıklarla çalışır; çalışmalara nazaran 30 yıl içinde 7,3 ve üzeri büyüklükte bir zelzele mümkünlüğü yüzde 47 olarak belirlendi. Bu, her an sarsıntı olacak demek değildir” dedi. Barış, medyaya da bu noktada değerli bir sorumluluk düştüğünü söyleyerek “Korkutucu değil, bilinçlendirici lisan kullanılmalı” ikazında bulundu.
‘Yırtılma doğrultusu ve yer yapısı hasarın bahtını belirliyor’
Deprem sırasında oluşan gücün yeryüzüne nasıl ulaştığını açıklayan Barış, yırtılma doğrultusunun kıymetine de dikkat çekti: “Depremde hasar yalnızca büyüklüğe değil, fay çizgisine yakınlık ve yırtılma doğrultusuna bağlı olarak artar. İstanbul’un altından geçen etkin bir fay yok, Kuzey Marmara Fayı deniz içindedir. Bu, sarsıntının tesirini azaltan değerli bir avantaj. Ayrıyeten İstanbul’da kalın alüvyonlu tabanların az olması ve liman ile havaalanlarının fay çizgilerinden uzakta bulunması, mümkün bir afette erişim ve müdahaleyi kolaylaştıracaktır. Hatay’da bu yapılamadığı için tesir çok daha yıkıcı oldu.” Barış, afet kültürünün eğitimle şekillendiğini vurgulayarak Türkiye’de en az 10 yıl boyunca okul öncesinden başlayarak uygulamalı afet eğitiminin koşul olduğunun altını çizdi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
